Trong thời gian gần đây các bác sĩ niệu khoa ghi nhận đa số trường hợp ung thư bàng quang ở giai đoạn chưa xâm lấn cơ. Phương pháp cắt đốt qua ngả niệu đạo với LASER Thulium YAG kết hợp hóa trị trong bàng quang sau phẫu thuật giúp điều trị bướu bàng quang chưa xâm lấn cơ an toàn và hiệu quả.

Bàng quang hay bọng đái là một cơ quan rỗng chứa nước tiểu trước khi đào thải ra ngoài cơ thể. Bướu bàng quang hầu hết là bệnh lý ác tính (ung thư) chiếm tỉ lệ khoảng 80%, đây là bệnh lý khó điều trị và số người mắc bệnh ngày càng tăng. Ngày nay, nhờ sự phát triển của chẩn đoán hình ảnh và giải phẫu bệnh mà bướu bàng quang ngày càng được phát hiện nhiều hơn.

Theo Jemal (phó chủ tịch Ban Khoa học Dữ liệu của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), tại Mỹ ung thư bàng quang là bệnh lý ung thư thường gặp, đứng hàng thứ tư sau ung thư tuyến tiền liệt, phổi và đại trực tràng ở nam, chiếm 6,6% trong tổng số ung thư ở nam, còn ở nữ đứng hàng thứ chín, chiếm 2,4% trong tổng số ung thư ở nữ.

Hình 1 - Vị trí khối u ở bàng quang

Hình 2 - Bướu bàng quang

Có khoảng 75% đến 80% ung thư bàng quang giới hạn ở lớp niêm mạc (giai đoạn Ta, CIS) hoặc dưới niêm mạc (giai đoạn T1). Các giai đoạn này được gọi chung là ung thư bàng quang nông hay ung thư bàng quang không xâm lấn cơ. Trong số đó có 70% ở giai đoạn Ta, 20% ở giai đoạn T1 và 10% là CIS (carcinoma in situ). Nếu ung thư bàng quang được phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm, tỉ lệ sống sau 5 năm của người bệnh lên tới 70-90%. Bệnh viện Bình Dân mỗi tháng tiếp nhận điều trị từ 60 đến 80 trường hợp bướu bàng quang nông chưa xâm lấn cơ.

Trong nhiều năm, cắt đốt nội soi bằng dao điện đơn cực điều trị cho các ung thư bàng quang nông là phương pháp tiêu chuẩn và được nhiều bác sĩ niệu khoa lựa chọn. Tuy nhiên, những nguy cơ của phương pháp này bao gồm chảy máu trong và hậu phẫu, phản xạ thần kinh bịt gây cử động không tự chủ trên bệnh nhân khiến bác sĩ khó thao tác trong khi phẫu thuật, từ đó làm tăng biến chứng thủng bàng quang và không cắt hết bướu.

Hình 3 - Mô tả phương pháp cắt bướu bàng quang chưa xâm lấn cơ

Với sự phát triển của khoa học công nghệ trong lĩnh vực niệu khoa, đã có nhiều ý tưởng ứng dụng LASER để điều trị các ung thư bàng quang nông. Hiện nay, có nhiều công trình nghiên cứu cho thấy hiệu quả và độ an toàn cao của ứng dụng LASER vào điều trị các bệnh lý niệu khoa nói chung và ung thư bàng quang nông nói riêng.

Hình 4 - Cắt đốt nội soi bướu bàng quang tại Bệnh viện Bình Dân, TP Hồ Chí Minh

Tại Bệnh viện Bình Dân, trung bình mỗi tháng chúng tôi tiếp nhận và điều trị 60-80 trường hợp bướu bàng quang nông hay bướu chưa xâm lấn cơ. Với mong muốn cung cấp thêm một phương pháp điều trị ung thư bàng quang nông hiệu quả cao hơn, an toàn hơn, chúng tôi đã ứng dụng một kỹ thuật mới – kỹ thuật cắt đốt ung thư bàng quang nông qua ngả niệu đạo với LASER Thulium YAG kết hợp hóa trị trong lòng bàng quang sau phẫu thuật.

Từ 03/2014 đến 03/2016 tại bệnh viện Bình Dân, có 68 bệnh nhân bướu bàng quang được cắt đốt qua ngả niệu đạo với LASER Thulium YAG với các chỉ số trước mổ như sau:

• Tỷ lệ nam giới là chủ yếu chiếm 79,4% trường hợp. Với nam/nữ là 3,86/1.
• Tuổi trung bình: 57,3 ± 17,6 tuổi. Độ tuổi mắc bệnh thường gặp là 51 – 70 tuổi (39,7%).
• Bệnh nhân đến khám vì tiểu máu là chủ yếu với tỷ lệ 75%.
• Số bệnh nhân mắc bệnh có tiền căn hút thuốc lá ghi nhận chiếm 72,1%.

Trong và sau mổ chúng tôi ghi nhận các chỉ số sau:

• Kích thước bướu trung bình: 19,2 ± 9,3 (mm).
• Số lượng bướu trung bình: 1,83 ± 1,23 (bướu).
• Vị trí thường gặp là hai thành bên (57,4%) và đây cũng là vị trí thường xuyên xảy ra phản xạ thần kinh bịt nếu dùng dao cắt bằng điện đơn cực.

Đặc điểm trong và sau phẫu thuật với LASER Thulium YAG.

Kết quả sớm sau mổ nội soi.

Tổng 68 bệnh nhân được theo dõi sau phẫu thuật, với chu kỳ mỗi 3 tháng trong 2 năm đầu và mỗi 6 tháng trong ba năm sau. Thời gian theo dõi tối thiểu là 24 tháng và tối đa là 60 tháng, cụ thể như sau:

Tỉ lệ tái phát chung của mẫu nghiên cứu là: 10/68 TH hay chiếm 14,7%. Trong thời gian nghiên cứu chúng tôi nhận thấy: bệnh nhân tái khám lần đầu rất đầy đủ nhưng những lần sau thì một số trường hợp (cụ thể là 13/68 TH) mất liên lạc hoặc không tái khám nữa.

Ước lượng thời gian không tái phát bướu của bệnh nhân sau phẫu thuật là: 31,2 ± 4,7 (tháng).

CÁC ƯU ĐIỂM CỦA KỸ THUẬT CẮT BƯỚU BÀNG QUANG BẰNG LASER THULIUM :

1. Giảm tai biến phản xạ thần kinh bịt – thường là vị trí hai thành bên, vì nó có thể gây ra thủng bàng quang (một biến chứng nặng) và làm cho phẫu thuật viên không thể cắt hết bướu. Trong nghiên cứu của chúng tôi thì không có trường hợp nào bị phản xạ thần kinh bịt

Thủng bàng quang: không ghi nhận trường hợp nào, so sánh với nghiên cứu của tác giả Xishuang là 4/51 trường hợp hay của Zhu Y 3/111 trường hợp, điều này cho thấy sự an toàn cao của phương pháp này so với phương pháp cắt đốt nội soi bằng dao điện đơn cực.

Hạn chế biến chứng chảy máu, trong nghiên cứu 68 trương hợp của chúng tôi không có trường hợp biến chứng chảy máu, tỷ lệ biến chứng loại này trong y văn khoảng 1-3%. Thời gian lưu thông niệu đạo – bàng quang được rút ngắn hơn, còn khoảng 1,89 ± 2,41 ngày so với tác giả Xishuang là 2,39 ± 0,77 ngày hay Zhu Y là 2,46 ± 0,9 ngày, và thời gian nằm viện cũng ít hơn 2,63 ± 2,17 ngày so với Xishuang 4,27 ± 1,01 ngày hay Zhu Y 4,43 ± 1,06 ngày.

2. Hiệu quả của phương pháp cắt đốt bướu bàng quang bằng laser Thulium

Trong tất cả các trường hợp chúng tôi đều cắt bướu đến lớp cơ đây là yêu cầu quan trọng nhất của phẫu thuật, và khi kết hợp hệ thống ánh sáng NBI chúng tôi có thể tăng tỷ lệ cắt hết bướu, giảm sót bướu, đặc biệt ở những vị trí khó cắt khi dùng dao điện chẳng hạn như bướu ở đỉnh bàng quang hay thành trước bàng quang.Và với kỹ thuật này, chúng tôi có thể cắt trọn bướu bàng quang nông (en – bloc resection) điều này rất phù hợp với nguyên tắc phẫu thuật ung thư.

Phương pháp cắt đốt qua ngả niệu đạo với LASER Thulium YAG điều trị cho ung thư bàng quang nông kết hợp hóa trị trong bàng quang sau phẫu thuật là phương pháp hiệu quả, có độ an toàn cao đáp ứng yêu cầu điều trị bướu bàng quang chưa xâm lấn cơ.

ThS.BS. Nguyễn Hoàng Luông