Bị xe máy va chạm chèn vào cạnh cửa xe ô tô gây đa chấn thương, trong đó đứt niệu đạo và tổn thương nặng vùng khung chậu, cuộc sống của N.T.D (31 tuổi, TP.HCM) rơi vào bế tắc khi có nguy cơ phải đeo túi dẫn lưu nước tiểu suốt đời. Quá trình phẫu thuật tạo hình niệu đạo tại Bệnh viện Bình Dân đã giúp cô gái trẻ hồi sinh cuộc đời sau thời gian dài không tìm được nơi chữa trị.

Từ một tai nạn kinh hoàng

Tháng 7/2019, trong một lần đi cùng một người bạn, khi đang mở cửa xe ô tô để vào ghế lái thì bất ngờ một chiếc xe gắn máy từ phía sau không làm chủ được tốc độ đã tông ép chị D. vào cửa xe ô tô. Cô gái ngất tại chỗ, chảy máu lượng lớn trước sự kinh hoàng của người bạn đi cùng. Chị được đưa tới bệnh viện gần nhất cấp cứu, hồi sức tích cực và mở bàng quang ra da. Sau 2 tuần nằm viện, chị D. về nhà với ống thông tiểu và túi nước tiểu bên mình, vùng chậu chằng chịt vết thương rất đau đớn. Tuy nhiên, chị D. vẫn rất lạc quan và nghĩ rằng chỉ ít lâu nữa thôi mình có thể trở lại với công việc. Vốn là một cô gái giàu năng lượng, chị D. vẫn hi vọng có cơ hội tiếp tục các chuyến du lịch khám phá, đầy đam mê.

Sau đó, hi vọng của D. cứ tắt dần khi cô được gia đình đưa đến nhiều cơ sở y tế khác nhau nhưng các bác sĩ đều lắc đầu vì tình trạng chấn thương của cô quá phức tạp. Chị cho biết vẫn nhớ như in một nhân viên y tế đã chia sẻ: “Chất lượng cuộc sống của em về sau sẽ thấp, và nếu không được phẫu thuật tạo hình niệu đạo thì cuộc sống của em có thể ngày càng bức bối”. Sau nhiều tháng kể từ tai nạn, chị D. cảm thấy ngột ngạt trong bốn bức tường của căn phòng kèm theo những cơn đau do di chứng tai nạn khiến cô suy sụp đến mức có lúc cô đã định tự chấm dứt cuộc sống.

Niệu đạo rất khó tạo hình

Gia đình chị D. đã tính đến nhiều phương án điều trị cho chị, bao gồm cả việc ra nước ngoài chạy chữa. Nhưng với hồ sơ bệnh án phức tạp, không một bệnh viện nào có thể khẳng định sẽ giúp cô gái trẻ có thể tự tiểu được. Qua tìm hiểu, chị D. được giới thiệu đến Bệnh viện Bình Dân và gặp Phó Giáo sư Nguyễn Tuấn Vinh, một trong những chuyên gia đầu ngành về Tiết niệu. Sau khi xem xét kỹ hồ sơ, bác sĩ Nguyễn Tuấn Vinh đồng ý thực hiện phẫu thuật tạo hình niệu đạo cho chị D. Bác sĩ đồng thời cũng tư vấn kỹ và rõ ràng với gia đình về tiên lượng khó khăn và có thể phải thực hiện nhiều lần phẫu thuật tạo hình.

Phó Giáo sư Nguyễn Tuấn Vinh cho biết: “Người bệnh D. bị chấn thương nặng, gãy xương chậu làm biến dạng xương chậu, chèn ép mạch máu, xương di lệch làm đứt niệu đạo, chít hẹp âm đạo, đứt nhiều cơ thắt và dây thần kinh sàn chậu, vùng mặt trong đùi biến dạng với nhiều sẹo. Việc phẫu thuật điều trị không thể tiến hành chỉ sau một lần phẫu thuật và đòi hỏi có sự phối hợp với các bác sĩ về chỉnh hình để vừa đảm bảo an toàn tính mạng cho người bệnh vừa đảm bảo khôi phục chức năng đường tiểu, đồng thời tạo hình lại âm đạo đang chít hẹp cho người bệnh. Ca phẫu thuật là một thách thức lớn vì ngay cả trên thế giới cũng không có nhiều báo cáo về các trường hợp phẫu thuật tạo hình niệu đạo cho nữ”.

Để đánh giá tình trạng của niệu đạo, chị D. được các bác sĩ thực hiện nội soi thám sát niệu đạo, ghi nhận tình trạng niệu đạo hẹp và di lệch. Phim X-quang và chụp MS-CT trước phẫu thuật cho thấy hiện trạng gãy ngành ngồi xương mu và chậu mu trái, có tình trạng can-xi hóa vùng khớp cùng chậu. Cổ bàng quang cũng đã di lệch sau tai nạn. Qua chẩn đoán hình ảnh, không thể định vị được cổ bàng quang đang bị di lệch đến đâu. Điều này đòi hỏi bác sĩ phẫu thuật sẽ phải lần tìm bằng kiến thức trong y văn và kinh nghiệm thực tế trong các phẫu thuật vùng chậu cho nữ giới. Mỏm niệu đạo cũng chỉ tạm xác định thông qua việc đặt thông niệu đạo. Nếu tìm được cổ bàng quang và nối lại thành công niệu đạo hứa hẹn sẽ giúp người bệnh tiểu được, thoát khỏi tình cảnh  phải mang túi dẫn lưu nước tiểu suốt đời.

Hành trình điều trị kéo dài

Cuối năm 2019, Phó Giáo sư Nguyễn Tuấn Vinh và các bác sĩ khoa Niệu B Bệnh viện Bình Dân phẫu thuật tạo hình niệu đạo đợt 1 cho người bệnh. Mục tiêu của phẫu thuật là tái tạo lại cổ bàng quang, tìm kiếm niệu đạo và nối niệu đạo vào cổ bàng quang mới.

Do có nhiều tổn thương và di lệch vùng khung chậu, trường hợp phẫu thuật này còn có sự phối hợp thực hiện của các bác sĩ chuyên khoa Chấn thương chỉnh hình từ Bệnh viện Chợ Rẫy để đánh giá độ vững và biến dạng xương chậu, thực hiện cắt khớp xương mu, kiểm soát chảy máu, mở rộng phẫu trường để các bác sĩ niệu có thể thao tác.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Bùi Văn Kiệt, một trong những bác sĩ phẫu thuật cho D. kể lại: “Niệu đạo nữ ngắn chừng 3-4cm, khi bị đứt thì co lại nên khi tìm kiếm đoạn di lệch của người bệnh khá khó khăn. Ca phẫu thuật đã lấy can-xi xương và các mô xơ làm biến dạng âm đạo và di lệch niệu đạo, đồng thời bóc tách các vùng dính ở ruột”.

BS.CKII. Bùi Văn Kiệt (thứ 3 từ phải sang) cùng ekip phẫu thuật cho một người bệnh

Phó Giáo sư Nguyễn Tuấn Vinh chia sẻ thêm: “Quá trình phẫu thuật phải tinh tế để không tổn thương niệu đạo, cố gắng bảo tồn các cơ đáy chậu giữa cho người bệnh để người bệnh có thể kiểm soát được việc đi tiểu sau phẫu thuật. Tiếp đến là tạo hình lại cổ bàng quang đã bị bít tắc, nối mỏm niệu đạo với cổ bàng quang mới tạo hình, đặt thông niệu đạo. Để đảm bảo giữ sạch vết thương, chúng tôi dẫn lưu nước tiểu tạm thời”.

Hậu phẫu một tuần, người bệnh được rút thông niệu đạo. Thông bàng quang được rút sau phẫu thuật 2 tuần. Từ lúc này, D. chính thức thoát khỏi việc đeo túi nước tiểu bên mình”

Kiên trì luyện tập hậu phẫu

Sau phẫu thuật thành công ban đầu, chị D. được tư vấn về nguy cơ són tiểu hậu phẫu. Người bệnh bước vào giai đoạn tiếp theo với việc tập cơ sàn chậu theo hướng dẫn của các bác sĩ tiết niệu. Dần dần, nhờ kiên trì luyện tập, tình trạng són tiểu của chị D. được cải thiện hơn. Cô bắt đầu trở lại với công việc văn phòng. Sáu tháng sau, người bệnh tiếp tục bước vào ca phẫu thuật để loại bỏ các mô sẹo co rút và các can xương để giải phóng âm đạo. Một số phẫu thuật tạo hình cơ quan sinh dục ngoài tiếp theo cũng diễn ra thuận lợi đã giúp hiệu quả điều trị được hoàn thiện hơn.

Chị D. bồi hồi nhớ lại quá trình điều trị: “Vốn là một người luôn lạc quan, vui sống, trong giai đoạn sau tai nạn, em luôn nghĩ rằng những vấn đề mình gặp phải chỉ là nhất thời. Tuy nhiên, biến chứng và nỗi khó chịu của việc đeo túi thông tiểu, rồi chít hẹp niệu đạo làm em suy sụp. Nhiều lần ống thông bị nghẹt, bụng em căng tức như muốn vỡ ra, không thể nào ngủ được. Em cứ nằm đếm số, đếm mãi đếm mãi mà không sao ngủ nổi. Bế tắc đến nỗi nhiều lúc em chỉ mong chết ngay đi”.   Chị D. cho biết từ một người phụ nữ trẻ đang gần như có tất cả bao gồm học vấn, sự tự tin, gia đình yêu thương, khát khao phát triển bản thân trong cuộc sống, tất cả như sụp đổ sau tai nạn gây tổn thương nghiêm trọng vùng chậu.

D. cho biết thêm: “Thời gian em điều trị là lúc tình hình COVID-19 cũng diễn biến phức tạp tại TP. Hồ Chí Minh. Trong rất nhiều những khó khăn thời điểm đó, em chọn tin tưởng vào các bác sĩ trong mọi tư vấn và chuẩn bị chu đáo cho từng ca mổ. Em vẫn nhớ bác sĩ Vinh có nói với em rằng: Con đường điều trị dài lắm, em phải cố gắng”. Em thấy mình may mắn vì gặp được đúng các bác sĩ giỏi, có khả năng để phẫu thuật điều trị, thay đổi số phận cho em. Sau thời gian dài điều trị, các anh chị bác sĩ, điều dưỡng đã trở thành người anh, người chị chia sẻ với em nhiều vướng mắc trong cuộc sống và trong hành trình chữa bệnh”.

Hồi sinh cuộc đời

Hơn 2 tháng sau đợt phẫu thuật cuối của quá trình điều trị, D. đã quyết định đi bộ leo núi (trekking) lên đỉnh Tà Xùa, một ngọn núi cao với nhiều dốc cao nhấp nhô ở vùng Tây Bắc, vốn là thách thức ngay cả với một người có sức khỏe bình thường. Đối với người bệnh vừa trải qua nhiều lần phẫu thuật vùng chậu và vẫn còn tình trạng són tiểu như D., đây quả là một thử thách đòi hỏi nhiều nỗ lực. Trong ba lô hành lý lên đỉnh núi cao, có cả những vật thật đặc biệt như tã người lớn mà chị D. để chủ động cho tình trạng són tiểu. Với từng bước đi kiên cường, chị D. đã chinh phục đỉnh núi 2800 mét. Khi đứng trên đỉnh núi mây mù, chị D. thấy như mình đã vượt qua được giới hạn của bản thân, bỏ lại sau lưng tất cả những tháng ngày kinh hoàng của bệnh tật. Chị D. chia sẻ: “Khi đứng trên đỉnh núi, em mừng đến vỡ òa. Có thể tự do đi lại mà không vướng víu dây, vướng ống và túi nước tiểu là điều hạnh phúc vô biên đối với em”.

Hình người bệnh trong chuyến du lịch đầu tiên sau phẫu thuật

Niềm vui liên tục đến với D. khi sau đó, bằng một sự tình cờ, cô gặp người mà hơn một năm sau trở thành bạn đời của mình. Người có thể chia sẻ với mình những khát khao tuổi trẻ, tương đồng với cô về nhiều điểm trong quan niệm sống. Đặc biệt khi anh hiểu về bệnh tình và những khó khăn mà cô đối mặt về sau. Đám cưới diễn ra trong sự chúc phúc của hai bên gia đình và niềm vui của rất nhiều các bác sĩ và điều dưỡng của Bệnh viện Bình Dân, những người cô xem như người trong gia đình.

Hiện tại, gia đình D. đang chờ đón đứa con đầu tiên. Do di chứng của tai nạn, mặc dù thụ thai tự nhiên nhưng D. cũng gặp một số khó khăn trong quá trình mang thai như dễ bị nhiễm trùng tiểu hơn. Nhưng với cô và người đồng hành của mình, những điều đó cũng chỉ là thử thách nữa trong hành trình cuộc sống mà cô sẵn sàng vượt qua để nắm giữ hạnh phục của mình.

TRẦN NHUNG - VĨNH PHƯỚC

Tổ truyền thông Bệnh viện Bình Dân